Ayrık Denemelerle Öğretim (DTT), belirli bir beceriyi veya davranışsal yanıtı öğretmek için yapılandırılmış bir öğretim tekniğidir. Bu yöntem, bireyin öğrenme sürecini küçük, yönetilebilir adımlara bölerek her bir adımı tek tek öğretmeyi içerir. Bu süreç, bireylerin her adımda başarı göstermelerini ve öğrenmelerini sağlamak için düzenli olarak uygulanan denemelerden oluşur.
DTT’nin Temel Bileşenleri
- Ayrık Deneme:
DTT, her öğrenme fırsatını bir “ayrık deneme” olarak ele alır. Ayrık deneme, belirli bir beceriyi öğretmek amacıyla yapılandırılmış, bağımsız bir öğretim oturumudur. Her deneme üç ana bileşenden oluşur:
- Ön koşul: Bireyin yanıt vermesi gereken bir uyarıcı veya talimat sunulur. Bu, bir soru, talimat veya bir nesne olabilir.
- Yanıt: Birey, verilen uyarıcıya yanıt verir. Yanıt doğru veya yanlış olabilir.
- Geri Bildirim: Bireyin yanıtına göre verilen geri bildirimdir. Bu, doğru yanıtlar için pekiştirme (ödül) veya yanlış yanıtlar için düzeltici geri bildirim içerebilir.
- Becerinin Bölünmesi:
Öğretilecek beceri, daha küçük ve yönetilebilir alt becerilere bölünür. Bu alt beceriler, bireyin tüm beceriyi öğrenmesi için bir araya getirilir. Her bir alt beceri, ayrı ayrı öğretildikten sonra birleştirilir.
- Tekrar ve Pekiştirme:
DTT, öğrenmenin güçlendirilmesi için tekrar ve pekiştirme kullanır. Bireyin doğru yanıtlar vermesi teşvik edilir ve sürekli olarak ödüllendirilir. Bu, öğrenilen bilginin pekişmesini sağlar.
- Sistematik ve Yapılandırılmış Öğretim:
DTT, yapılandırılmış ve sistematik bir öğretim süreci sağlar. Her aşama dikkatlice planlanır ve bireyin ilerlemesi düzenli olarak izlenir.
DTT’nin Uygulama Süreci
-
- Becerinin Belirlenmesi ve Planlanması
- Hedef Belirleme: Öğretilecek beceriler belirlenir. Bu, dil becerileri, sosyal beceriler, akademik beceriler veya günlük yaşam becerileri olabilir.
- Bölünmüş Beceriler: Belirlenen beceriler, daha küçük ve yönetilebilir alt becerilere bölünür. Her alt beceri için öğretim planı hazırlanır.
- Deneme ve Öğretim
- Deneme Başlatma: Ayrık denemeler, belirli bir talimat veya uyarıcı ile başlatılır. Bu, bireye bir soru sormak veya bir nesne sunmak şeklinde olabilir.
- Yanıt ve Pekiştirme: Bireyin yanıtı değerlendirilir. Doğru yanıtlar için ödüller veya pekiştireçler kullanılırken, yanlış yanıtlar için düzeltici geri bildirimler verilir.
- Tekrar: Bireyin öğrenmesi pekiştirilir ve yanıtların öğrenilmesini sağlamak için tekrarlar yapılır. Tekrarlar, öğrenme sürecini destekler ve bilgilerin pekişmesini sağlar.
- İlerlemenin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi
- İlerleme Takibi: Bireyin ilerlemesi düzenli olarak izlenir ve değerlendirilen sonuçlar doğrultusunda öğretim stratejileri ayarlanır.
- Geri Bildirim: Öğretim sürecinde elde edilen veriler, bireyin güçlük yaşadığı alanları ve başarılı olduğu alanları belirlemek için kullanılır.
DTT’nin Avantajları
-
-
- Yapılandırılmış Öğrenme: DTT, öğrenme sürecini küçük ve yönetilebilir adımlara böler, bu da bireylerin öğrenme sürecinde daha fazla başarı ve tatmin sağlar.
- Hedefe Yönelik Eğitim: Belirli bir beceriye odaklanarak, bireyin bu beceriyi öğrenmesini ve uygulamasını sağlar.
- Sistematik İzleme: Öğrenme süreci düzenli olarak izlenir, bu da öğretim stratejilerinin etkinliğini değerlendirmeyi ve gerektiğinde ayarlamaları yapmayı kolaylaştırır.
- Pekiştirme ve Motivasyon: Doğru yanıtlar pekiştirilir ve bireyin motivasyonunu artırır. Bu, öğrenilen bilgilerin kalıcı hale gelmesini sağlar.
DTT’nin Sınırlamaları
- Zaman ve Emek Yoğunluğu: Ayrık denemelerle öğretim, zaman alıcı ve emek gerektirebilir. Her bir becerinin ayrıntılı bir şekilde öğretilmesi ve pekiştirilmesi gerekebilir.
- Genel Geçerlilik: Öğrenilen becerilerin gerçek yaşam ortamlarında uygulanması bazen zor olabilir. Bu nedenle, öğrenilen bilgilerin gerçek dünya uygulamalarına entegrasyonu önemlidir.
- Bireysel Farklılıklar: Her birey, farklı hızlarda öğrenir ve çeşitli beceriler üzerinde farklı seviyelerde zorlanabilir. Bu nedenle, DTT’nin bireyselleştirilmiş bir yaklaşım ile uygulanması önemlidir.
Sonuç
Ayrık denemelerle öğretim (DTT), otizm spektrum bozukluğu ve diğer gelişimsel bozuklukları olan bireyler için etkili bir öğretim yöntemidir. Bu yöntem, öğrenme sürecini küçük, yönetilebilir adımlara bölerek ve sistematik bir şekilde öğretim sağlar. Becerinin bölünmesi, tekrar ve pekiştirme ve yapılandırılmış öğretim gibi temel bileşenlerle desteklenen DTT, bireylerin belirli becerileri öğrenmelerini ve uygulamalarını teşvik eder. DTT’nin avantajları, bireylerin öğrenme süreçlerini daha yapılandırılmış ve hedefe yönelik hale getirirken, sınırlamaları da göz önünde bulundurularak uygun şekilde uygulanmalıdır.
-
