Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin saç kesimi esnasında yaşadığı problem davranışlar, çeşitli bilimsel temellere dayanabilir. Bu davranışların anlaşılması ve yönetilmesi için, otizmin özelliklerini ve bireylerin duyusal, motor ve sosyal etkileşim ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak önemlidir. İşte bu problem davranışlarının bilimsel temelleri ve çözüm yolları:
Bilimsel Temeller
- Duyusal Hassasiyetler:
– Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler genellikle duyusal hassasiyetler yaşarlar. Saç kesimi sırasında kullanılan aletlerin sesleri, dokuları ve hareketleri, özellikle duyusal aşırı yüklenmeye yol açabilir.
– Saç kesme makinesinin titreşimi, saçın deriye değmesi, hatta kesim sırasında kullanılan ürünlerin kokusu gibi faktörler rahatsızlık yaratabilir.
- Rutin ve Beklentiler:
– OSB’li bireyler genellikle sabit rutine ve öngörülebilirliğe büyük önem verirler. Saç kesimi gibi rutin dışı işlemler, bu bireylerde anksiyete ve stres oluşturabilir.
– Aniden yapılan değişiklikler veya alışılmadık ortamlar, stres ve problem davranışlara yol açabilir.
- Motor Koordinasyon ve Bedensel Kontrol:
– Saç kesimi süreci, bireyin bedensel kontrolünü ve motor becerilerini etkileyebilir. Saçın kesilmesi veya başın belirli bir pozisyonda tutulması gibi işlemler, motor beceri gerektirebilir ve bazı bireyler için bu durum zorlayıcı olabilir.
- Sosyal İletişim ve Sosyal Beklentiler:
– OSB’li bireyler sosyal etkileşimlerde ve başkalarının davranışlarını anlamada zorluk yaşayabilirler. Saç kesimi sırasında kuaförün ya da kişinin talimatları ve davranışları, bu bireylerde belirsizlik ve rahatsızlık yaratabilir.
Çözüm Yolları
- Duyusal İhtiyaçları Karşılama:
-Ses ve Titreşim: Saç kesimi sırasında kullanılan makinelerin sesini ve titreşimini azaltan seçenekleri tercih edebilirsiniz. Ayrıca, kulak tıkacı veya kulaklık kullanmak da faydalı olabilir.
– Dokusal Hassasiyetler: Saç kesimi sırasında kullanılan ürünlerin dokusuna dikkat edin. Yumuşak ve hipoalerjenik ürünler tercih edilebilir.
- Rutin ve Ön Hazırlık:
– Saç kesimi öncesinde bireye süreci açık ve anlaşılır bir şekilde açıklayın. Gerekirse, bir ön hazırlık olarak evde mini saç kesimi uygulamaları yaparak alışmasını sağlayabilirsiniz.
– Saç kesimi sürecini mümkün olduğunca benzer ve öngörülebilir kılmak, bireyin kaygısını azaltabilir.
- Bedensel Rahatlık ve Kontrol:
– Saç kesimi sırasında rahat bir pozisyon sağlamak ve mümkünse bireyin kendini rahat hissetmesini sağlamak önemlidir. Güvenli bir ortamda, başın pozisyonunu kontrol etmek için destekleyici ekipmanlar kullanılabilir.
- Görsel ve Sosyal Destek:
– Saç kesimi sürecini daha anlaşılır hale getirmek için görsel destek materyalleri kullanabilirsiniz. Örneğin, saç kesimi aşamalarını anlatan resimler veya videolar gösterebilirsiniz.
– Birey, saç kesimi sırasında güvenilir birini yanına almak veya bu süreci tanıdık bir ortamda yapmak daha az stresli olabilir.
- Olumlu Pekiştirme:
– Saç kesimi tamamlandığında bireyi ödüllendirmek veya olumlu pekiştirme yapmak, bu tür işlemleri daha kabul edilebilir hale getirebilir. Bu ödüller, bireyin motivasyonunu artırabilir ve saç kesimi sürecini olumlu bir deneyim haline getirebilir.
Saç kesimi esnasındaki problem davranışlar, otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin bireysel ihtiyaçları ve duyusal hassasiyetleri göz önünde bulundurularak yönetilmelidir. Bu tür stratejiler, bireylerin daha konforlu bir saç kesimi deneyimi yaşamalarına yardımcı olabilir.
